Nhiều phụ nữ muốn xin tinh trùng để làm mẹ đơn thân.
Nhưng, đối với nhiều người, hành trình đến các ngân hàng tinh trùng để “xin giống” vẫn còn là việc có nhiều băn khoăn, trăn trở. Khi còn đó những nỗi lo lơ lửng - lo sợ mình không đủ điều kiện xin tinh trùng; lo lắng sau khi mình sinh con sẽ bị người hiến tinh trùng đòi lại con; lo con cái đời sau sẽ vô tình kết hôn cận huyết…
Ngày càng nhiều nhu cầu xin tinh trùng để làm mẹ đơn thân
Câu chuyện những người phụ nữ xin tinh trùng để làm mẹ đơn thân ở Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ mô ghép, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã được các phương tiện truyền thông nhiều lần nhắc tới.
Đó là chuyện của Ngọc Linh, 30 tuổi, ở Hải Phòng, học xong đại học, đi làm ổn định nhưng không muốn kết hôn, định làm mẹ đơn thân nên muốn xin tinh trùng để thụ tinh trong ống nghiệm. Linh đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ mô ghép, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, tham vấn bác sĩ về thủ tục xin tinh trùng để sinh con.
Thấy cô gái vẫn còn trẻ, các bác sĩ không đồng ý và khuyên cô về nhà suy nghĩ lại. Gần đây, cô gái lại tiếp tục đến viện trình bày nguyện vọng, lần này có mẹ đẻ đi cùng. Sau khi nghe nguyện vọng và được sự đồng ý của gia đình, các bác sĩ đồng ý làm thụ tinh trong ống nghiệm cho cô từ trứng tự thân và mẫu tinh trùng hiến.
Đó là chuyện của một nữ tiến sĩ 35 tuổi, giảng viên trường đại học ở Hà Nội, từng kết hôn nhưng chưa có con. Sau ly hôn, cô không đi thêm bước nữa, muốn có một đứa con. Khi kiểm tra, buồng trứng của cô rất kém, siêu âm chỉ có hai nang, giống như buồng trứng của người sắp mãn kinh. Người phụ nữ quyết định xin tinh trùng tại ngân hàng của Trung tâm để thụ tinh trong ống nghiệm. Hiện, cô có hai phôi đông lạnh tại bệnh viện, có thể chuyển phôi để làm mẹ bất cứ lúc nào.
Đó là chuyện của chị Vui, 32 tuổi, ở Nam Định. Sau ly hôn, chị đến xin tinh trùng để làm mẹ đơn thân. Chị được chuyển hai phôi và sinh một trai, một gái...
Theo bác sĩ Đỗ Thùy Hương - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ mô ghép, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, đa số phụ nữ đến xin tinh trùng để làm thụ tinh trong ống nghiệm là người muốn làm mẹ đơn thân hoặc phụ nữ có chồng nhưng chồng không có tinh trùng. Trong năm 2020, Trung tâm có con số gần 100 mẹ đơn thân đến xin mẫu tinh trùng để làm thụ tinh trong ống nghiệm. Tỷ lệ thành công phụ thuộc vào tuổi tác của người mẹ và chất lượng trứng. Ở nhóm phụ nữ đơn thân, tỷ lệ thành công rất cao.
Theo quy định, muốn xin tinh trùng cần phải có giấy chứng nhận độc thân và một số giấy tờ tùy thân khác. Sau khi hoàn thành thủ tục, các bác sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe chung, đánh giá dự trữ buồng trứng. Bệnh nhân được tiêm thuốc rụng trứng. Tinh trùng được lấy từ ngân hàng sẽ rã đông để tạo phôi. Mẫu tinh trùng đảm bảo nguyên tắc vô danh, sàng lọc các bệnh lý lây truyền. Phôi sau khi nuôi cấy sẽ được chuyển vào tử cung người phụ nữ.
Được biết, xin tinh trùng từ ngân hàng khá an toàn vì 90% mẫu tinh trùng ở Trung tâm được hiến từ sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội. Người bên ngoài ít đến hiến tinh trùng, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ mô ghép đã đưa ra giải pháp vận động sinh viên trong Trường Đại học Y Hà Nội hiến tinh trùng. Mỗi sinh viên chỉ được hiến một lần. Trước khi hiến, các sinh viên đều được khám sàng lọc rất kỹ lưỡng…
Những rủi ro có thể xảy ra
Ở một góc độ khác, có nhiều cặp vợ chồng không thể có thai theo cách tự nhiên, thậm chí gặp thất bại trong thụ tinh trong ống nghiệm. Vì thế, cho và nhận tinh trùng là giải pháp hỗ trợ sinh sản cần thiết và có ý nghĩa nhân văn. Tuy nhiên, quy trình này không dễ dàng.
Theo bác sĩ Hà Ngọc Mạnh – Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt – Bỉ, trong số bệnh nhân hiếm muộn đến khám và điều trị tại Bệnh viện, có khoảng 40% là vô sinh nam giới. 10% trong nhóm này không có tinh trùng. Y học hiện đại có thêm nhiều kỹ thuật tìm tinh trùng trong tinh hoàn, hỗ trợ sinh sản, tuy nhiên vẫn còn một nhóm nhỏ không có cách nào tìm thấy tinh trùng. Đối với trường hợp này, các bác sĩ chỉ định đi xin tinh trùng.
Hình minh họa
Năm 2015, Bộ Y tế đã ban hành Nghị định 10/2015/NĐ-CP quy định về sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, trong đó, có những quy định cho phép việc cho – nhận tinh trùng. Theo đó, người muốn hiến tinh trùng vào ngân hàng tinh trùng cần phải trải qua quá trình khám sức khỏe gắt gao về bệnh lý di truyền, lây qua đường tình dục, tiền sử gia đình, tiền sử sinh sản (người hiến phải là người đã từng có con).
Thứ hai, mẫu tinh trùng đó phải được lưu trữ tối thiểu 6 tháng trước khi dùng. 6 tháng sau, người hiến sẽ được làm lại xét nghiệm khẳng định một lần nữa để chắc chắn rằng không mắc bệnh lý di truyền như HIV. Nếu các xét nghiệm cho kết quả tốt thì tinh trùng mới được cho bệnh nhân. Nghị định cũng quy định, một người chỉ có thể đi hiến tinh trùng một lần duy nhất tại một trung tâm y tế nhất định, các thông tin về người đi hiến đều phải giữ bí mật.
Những năm gần đây, số người có nhu cầu xin tinh trùng ngày càng nhiều nhưng không phải ai cũng may mắn có được. Lý do là vì số người đi hiến tinh trùng ít nên ngân hàng tinh trùng yêu cầu người đi xin phải có mẫu tinh trùng khác đổi lấy tinh trùng của ngân hàng. Đây là một thách thức bởi người đi xin tinh trùng thường không có nguồn tinh trùng để đổi.
Mặt khác từ câu chuyện của những người phụ nữ muốn làm mẹ đơn thân đi xin tinh trùng để thụ thai nói trên có thể thấy dù rằng các bác sĩ khẳng định ngày nay phụ nữ có hoàn cảnh đặc biệt, không kết hôn, hoàn toàn có thể làm mẹ nhờ phương pháp hỗ trợ sinh sản. Thế nhưng, vẫn còn đó những lo lắng nếu xin tinh trùng ở ngân hàng tinh trùng, sau này đứa trẻ lớn lên nhỡ lại yêu hoặc kết hôn với người có cùng huyết thống thì sẽ ra sao? Một câu hỏi đặt ra là có cách gì để tránh những rủi ro đáng tiếc xảy ra một khi có luật quy định cho phép ngân hàng tinh trùng hoạt động…
Về vấn đề, nếu có con từ việc xin tinh trùng thì có khả năng sau này, con sẽ lấy phải người cận huyết thống. Theo bác sĩ Hà Ngọc Mạnh, rủi ro này có thể xảy ra vì trên thế giới, có dữ liệu chung về tinh trùng được gửi. Bất cứ cơ sở y tế nào muốn sử dụng đều có thể tra cứu được thông tin đầy đủ về số lần hiến tinh trùng, danh tính và sức khỏe của người hiến… Nhưng ở nước ta, hiện nay chưa có dữ liệu chung về tinh trùng nên khó kiểm soát được một người có thể đi hiến ở nhiều trung tâm, nguy cơ xảy ra tình trạng một mẫu tinh trùng được sử dụng cho nhiều người.
Rủi ro sẽ nhiều hơn khi người cho thường có tâm lý e ngại đối với các thủ tục pháp lý, sợ lộ danh tính nên nhiều người đã đi làm “chui” ở bên ngoài. Nghĩa là người cho và người nhận tự thỏa thuận và quan hệ trực tiếp với nhau. “Hệ lụy hay gặp nhất là bệnh lây truyền qua đường tình dục, thứ hai là không thể tầm soát được vấn đề của người hiến tinh trùng là họ có bệnh gì liên quan đến di truyền, tiền sử gia đình…, thứ ba là khi xin tinh trùng đích danh như thế, nguy cơ sau này có thể xảy ra tranh chấp em bé giữa bố và mẹ” – bác sĩ Hà Ngọc Mạnh cho biết.
Để tránh xảy ra việc kết hôn cận huyết thống, nếu vì lý do bất đắc dĩ bắt buộc phải đi xin trùng, người xin tinh trùng nên đến các trung tâm hỗ trợ sinh sản có uy tín để bảo đảm tinh trùng đó được sàng lọc tất cả các yếu tố liên quan đến bệnh lý di truyền, bệnh truyền nhiễm, khả năng sinh sản, đảm bảo đứa trẻ được sinh ra từ những tinh trùng khỏe mạnh và quan trọng hơn là có thể bảo mật tất cả thông tin về người cha. Đó là lời khuyên của các bác sĩ…
M.Hương – H.Minh
