Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ cùng những di tích lịch sử tại Điện Biên luôn tấp nập du khách. Ảnh: Khiếu Minh
Phát huy và phát triển
Chiến thắng Điện Biên Phủ hào hùng để lại cho Điện Biên một quần thể di tích chiến trường Điện Biên Phủ với 45 di tích thành phần, với các di tích nổi bật như: Đồi A1, cầu Mường Thanh, Sở Chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, hầm De Castries, Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ... Những di tích lịch sử này hàng năm thu hút đông đảo du khách đến tham quan. Đây chính là điểm cốt lõi để Điện Biên quan tâm giữ gìn, phát huy giá trị lịch sử và thu hút du khách. Cùng với đó là các công trình: Đền thờ liệt sĩ tại chiến trường Điện Biên Phủ, Khu tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Sở Chỉ huy chiến dịch Mường Phăng, Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, đền Hoàng Công Chất, các Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia A1, Him Lam, Độc Lập, Tông Khao... là những yếu tố vô cùng thuận lợi để Điện Biên khai thác tốt mảng du lịch lịch sử - tâm linh.
Di tích lịch sử quốc gia chiến trường Điện Biên Phủ với 45 điểm di tích thành phần được đánh giá là đặc biệt giá trị, đặc biệt quan trọng, trở thành biểu tượng của sự kế thừa, phát huy truyền thống lịch sử vẻ vang hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam; có giá trị lớn lao đối với nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, đồng thời là một trong những tài nguyên đặc sắc, quý giá không chỉ của ỉnh Điện Biên mà cả nước nói chung cần được quan tâm, giữ gìn, phát huy để phát triển du lịch. Thời gian qua, Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng các bộ, ban, ngành Trung ương, địa phương. Đặc biệt, ngày 29-7-2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 898/QĐ-TTg về phê duyệt nhiệm vụ, lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ. Hiện nay, UBND tỉnh Điện Biên đang triển khai lập quy hoạch, trình Thủ tướng phê duyệt, làm cơ sở quan trọng để tỉnh triển khai các dự án liên quan đến bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di tích trong thời gian tới.
Di tích lịch sử đồi A1
Bí thư Tỉnh ủy Điện Biên Trần Quốc Cường cho biết, để thu hút du khách trong và ngoài nước đến với Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ, những năm qua, tỉnh Điện Biên đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ từ việc đầu tư, trùng tu, tôn tạo di tích cho đến nâng cao, hoàn thiện các kỹ năng cho đội ngũ những người làm du lịch, nhất là đội ngũ thuyết minh viên, đồng thời tăng cường giới thiệu, quảng bá và gắn du lịch lịch sử với các lễ hội và hình thức du lịch khác. Hoạt động xúc tiến du lịch được tăng cường, mở rộng với phương thức đa dạng và phong phú, triển khai hiệu quả các biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Điện Biên với các tỉnh Bắc ào, Đông Bắc Thái Lan, Vân Nam (Trung Quốc)… nhằm khai thác thị trường truyền thống, phát triển mở rộng thị trường mới. Tích cực sưu tầm các tư liệu, tài liệu, hiện vật liên quan đến chiến dịch Điện Biên Phủ để thực hiện trưng bày giới thiệu tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và một số điểm di tích thuộc Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ phục vụ khách tham quan, tìm hiểu.
Bí thư Tỉnh ủy Điện Biên cũng cho biết, với thế mạnh và lợi thế về tài nguyên văn hóa, lịch sử, cảnh quan thiên nhiên, lượng khách du lịch đến Điện Biên ngày càng tăng, trong đó Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ chiếm 70% lượng khách tham quan khi tới Điện Biên. Xác định du lịch lịch sử là khởi điểm và cũng là cầu nối để Điện Biên phát triển các loại hình du lịch khác, giai đoạn 2021-2023, tỉnh đã đầu tư trên 5.000 tỷ đồng để phát triển kết cấu hạ tầng thương mại, du lịch, dịch vụ, khách sạn, vui chơi giải trí. Đặc biệt, cuối 2023, Dự án đầu tư xây dựng mở rộng Cảng hàng không Điện Biên hoàn thành và đón các chuyến bay bằng máy bay hiện đại, cỡ lớn từ Hà Nội và TP.HCM đến, tạo đà đưa du lịch Điện Biên cất cánh.
Du khách chụp ảnh lưu niệm tại di tích hầm De Castries
Xây dựng và khẳng định thương hiệu
Theo thống kê sơ bộ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên, trong tháng 4-2024, tỉnh Điện Biên ước đón 405.000 lượt khách du lịch, trong đó 1.005 lượt khách du lịch quốc tế, tổng doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt 729,2 tỷ đồng. Lũy kế 4 tháng đầu năm 2024, tỉnh Điện Biên đón 845,6 nghìn lượt (đạt 65% so với kế hoạch, tăng 1,86 lần so với cùng kỳ năm 2023). Trong đó, khách du lịch quốc tế đạt 4.290 lượt (đạt 2% so với kế hoạch, tăng 1,14 lần so với cùng kỳ năm 2023); tổng doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 1506,6 tỷ đồng (đạt 68,5% so với kế hoạch, tăng 1,9 lần so với cùng kỳ năm 2023). Trước đó, năm 2023 cũng là năm đầu tiên Điện Biên cán mốc đón 1 triệu lượt du khách, tăng 25% so với 2022, tổng doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt trên 1.750 tỷ đồng. Những số liệu nói trên cho thấy, phát triển du lịch chính là tiền đề để tỉnh tạo đột phá trong những năm tới, xây dựng Điện Biên trở thành một trong những trung tâm du lịch của vùng trung du và miền núi phía Bắc.
Phát triển du lịch dựa trên các giá trị của Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ là một trong những lựa chọn tốt nhất nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành du lịch tỉnh Điện Biên cả trong hiện tại, tương lai. Cùng với hệ thống di tích lịch sử nổi tiếng được cả trong và ngoài nước biết đến thì mảnh đất cuối trời Tây Bắc này còn ẩn chứa biết bao tiềm năng về giá trị truyền thống, sắc màu văn hóa cần được đầu tư, khai thác, quảng bá để phát triển.
Về du lịch văn hóa - sinh thái, tính đến hết năm 2023, Điện Biên có 33 di tích văn hóa vật thể được xếp hạng (trong đó có 1 di tích quốc gia đặc biệt, 14 di tích cấp quốc gia, 18 di tích cấp tỉnh). Bên cạnh đó, Điện Biên cũng có 18 di sản văn hóa được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó 2 di sản được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (Di sản nghệ thuật xòe Thái và Di sản thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam). Đây là tiềm năng, lợi thế để du lịch “cất cánh”, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Ngoài lợi thế du lịch lịch sử - tâm linh, Điện Biên còn có thế mạnh phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, ẩm thực, du lịch khám phá... Điện Biên có 19 dân tộc anh em, mang nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, hấp dẫn về phong tục, tập quán, sản xuất, sinh hoạt, tín ngưỡng, các lễ hội truyền thống đang được bảo tồn, tôn vinh, phát triển, trở thành nét văn hóa đặc trưng như Lễ hội Hoa ban, Lễ hội Thành Bản Phủ... Điện Biên cũng nổi tiếng với các danh thắng, hang động đẹp, như hồ Pá Khoang, hồ Huổi Phạ, động Pa Thơm, động Khó Chua La, động Pê Răng Ky, khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé, các điểm nước khoáng nóng U Va và Hua Pe, cảnh quan lòng hồ thủy điện Sơn La, đèo Pha Đin - một trong tứ đại đỉnh đèo nổi tiếng, hấp dẫn của vùng Tây Bắc, cao nguyên đá Tủa Chùa, A Pa Chải ngã ba biên giới, điểm cực Tây của Tổ quốc... Với những tiềm năng, lợi thế to lớn, ngành du lịch Điện Biên có nhiều cơ hội tăng trưởng, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Điện Biên đã và đang trở thành điểm du lịch hấp dẫn của khu vực Tây Bắc và cả nước, là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ...
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội khẳng định, cần xây dựng thương hiệu cho tỉnh Điện Biên từ việc tổ chức các sự kiện văn hóa, nghệ thuật. Việc xây dựng thương hiệu không chỉ đơn thuần là một chiến lược quảng bá mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng đối với việc thu hút du khách, phát triển kinh tế tại địa phương. “Các sự kiện văn hóa, nghệ thuật được tổ chức có thể là cơ hội để du khách khám phá và trải nghiệm văn hóa đặc trưng của Điện Biên, từ đó thúc đẩy ngành du lịch phát triển”- PGS.TS Bùi Hoài Sơn nói.
Hiện tại, Điện Biên có 3 điểm mạnh chính về di sản lịch sử, đa dạng văn hóa và cảnh quan thiên nhiên đẹp. Tuy nhiên, Điện Biên cũng có 3 điểm yếu chính là thiếu hoạt động quảng bá, kết cấu hạ tầng còn hạn chế và thách thức trong bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc. PGS.TS Bùi Hoài Sơn cũng chỉ rõ 3 cơ hội chính của Điện Biên trong xây dựng thương hiệu là có di sản lịch sử và văn hóa độc đáo, thiên nhiên tươi đẹp, sự hỗ trợ từ nhiều phía. Điện Biên cũng đang sở hữu nhiều di sản lịch sử và văn hóa đặc biệt liên quan đến chiến thắng Điện Biên Phủ và sự đa dạng văn hóa của các dân tộc thiểu số, điều này tạo ra cơ hội để xây dựng thương hiệu độc đáo, thu hút du khách trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, Điện Biên có tiềm năng thu hút du khách yêu thích khám phá trải nghiệm…Cùng với sự hỗ trợ từ Nhà nước, đây chính là cơ hội lớn cho việc xây dựng thương hiệu phát triển du lịch.
