Chủ đề thế giới song song, hay còn được biết đến với cái tên đa vũ trụ, là một thử thách đối với nhà làm phim lẫn diễn viên tham gia. Đổi lại, thuyết đa vũ trụ mở ra vô vàn các thế giới song song với chừng ấy phiên bản khác nhau của một siêu anh hùng.
Nhờ thế giới song song, các biên kịch có một không gian vô tận để sáng tạo tình tiết mới mà không sợ ảnh hưởng tới mạch truyện chính của một siêu anh hùng.
Phim độc lập Everything Everywhere All at Once đang là cái tên khai thác đề tài này xuất sắc, khi dẫn đầu cuộc đua Oscar với 11 đề cử tại lễ trao giải diễn ra vào sáng 13/3 (giờ Hà Nội) ở Los Angeles, Mỹ.
Khái niệm đa vũ trụ đang là đề tài được các nhà làm phim Hollywood quan tâm sau thành công của Marvel và Everything Everywhere All at Once. Ảnh: TheGamer.
Ý tưởng về đa vũ trụ, thứ từng là một khái niệm bên lề mà các nhà vật lý học hay nói đến trong các quán bar sau những hội nghị khoa học, giờ đã trở nên gần gũi với khán giả đại chúng và thực sự tạo nên những cuộc tranh luận nghiêm túc.
Thuyết đa vũ trụ
Các nhà vật lý học thừa nhận cụm từ "đa vũ trụ" không hoàn toàn là vô lý mà đôi khi được sử dụng như một thuật ngữ chung để mô tả các khái niệm khác nhau.
Câu trả lời đơn giản nhất là vũ trụ của chúng ta, vốn trải dài từ 13,8 tỷ năm trước đến sau Vụ nổ Lớn (Big Bang) không phải là vũ trụ duy nhất. Thay vào đó, Trái Đất chỉ là một trong rất nhiều tỷ vũ trụ có thể vẫn đang tồn tại.
Ý tưởng đa vũ trụ ban đầu do nhà vật lý Hugh Everett viết trên một tờ báo vào năm 1957. Ông Everett mô tả vũ trụ như "một tập hợp số thay đổi còn gọi là hàm sóng, phát triển theo phương trình duy nhất".
Thuyết đa vũ trụ được Hugh Everett đưa ra vào thập niên 1950. Ảnh: Quanta Magazine.
Thuyết đa vũ trụ còn cho rằng vũ trụ liên tục phân tách thành các nhánh mới, cho ra đời nhiều phiên bản của chính chúng ta.
Khái niệm về đa vũ trụ cũng được liên kết với giải thích về "đa thế giới” nổi tiếng nhưng gây tranh cãi của cơ học lượng tử.
Cơ học lượng tử là rường cột chống đỡ các định luật khoa học mô tả hành vi bất thường của photon, electron hay bất kỳ hạt nào tạo nên vũ trụ. Ở quy mô các hạt nguyên tử và electron, những phương trình của cơ học cổ điển mô tả cách thức di chuyển không còn tác dụng.
Theo The Next Web, nhà vật lý lý thuyết Sean Carroll thuộc Viện Công nghệ California cho biết thuyết "Thế giới phân nhánh" xác định mọi sự kiện cơ bản đều có nhiều kết quả có thể xảy ra
Ông Carroll cho rằng điều này giống như cỗ máy dịch chuyển tức thời của Star Trek bị trục trặc và tạo ra 2 bản sao của "bạn". "Họ" đều là thật, nhưng sẽ sống cuộc đời khác và bạn chẳng cách nào can thiệp.
Thuyết "Thế giới phân nhánh" xác định mọi sự kiện cơ bản đều có nhiều kết quả có thể xảy ra. Ảnh: NBC.
Danh tính của bản thân bạn theo thời gian giống như một nhánh cây mọc ra nhiều khả năng của tương lai. Nhưng một khi phiên bản của bạn đã phân nhánh, không cách nào liên lạc với "họ". Chỉ có điều chắc chắn là "họ" vẫn ở đó và cũng thật như bạn.
Đa vũ trụ có thật không?
Ý tưởng về đa vũ trụ thực tế đã bị nhiều nhà khoa học phản đối vì không thể đo lường hoặc kiểm tra nó. Chúng ta không thể tiếp cận những vũ trụ khác này ngay cả khi chúng tồn tại, vậy mục đích xác định chúng là gì?
Cũng giống như rất nhiều lý thuyết khác trong vật lý học, một trong những lý do chính khiến ý tưởng về đa vũ trụ thu hút được sự chú ý là do sự khác biệt kỳ lạ trong thực tế đã được thiết lập trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Một đa vũ trụ, trong đó vũ trụ của chúng ta đang sống chỉ là một trong số hàng tỷ vũ trụ, làm cho sự trùng hợp khó có thể xảy ra về sự tồn tại của con người trở nên hợp lý hơn.
Ý tưởng về đa vũ trụ thực tế đã bị nhiều nhà khoa học phản đối vì không thể đo lường hoặc kiểm tra nó. Ảnh: Phys.org.
Đa vũ trụ không phải là một lý thuyết, mà là hệ quả của nhiều lý thuyết khác nhau. Trong đó, cách giải thích thuyết "Thế giới phân nhánh" chỉ là một trong số đó.
Một cách khác để lý giải sự khai sinh ra đa vũ trụ dựa trên khái niệm "lạm phát vũ trụ", lý thuyết cho rằng vũ trụ của chúng ta mở rộng theo cấp số nhân trong vài khoảnh khắc sau Vụ nổ Lớn.
Thuyết này cho rằng trước vụ nổ Big Bang, thời gian không tồn tại. Sau Vụ nổ Lớn, vũ trụ sơ khai sẽ giãn nở theo cấp số nhân, giai đoạn này được gọi là “lạm phát”.
Lý thuyết này dẫn đến hệ quả có nhiều khu vực khác vẫn đang giãn nở và không bao giờ đạt đến trạng thái kết thúc lạm phát. Điều này dẫn đến trạng thái “lạm phát vĩnh cửu”, những vũ trụ mới liên tục xuất hiện trong những vũ trụ khác, tạo ra vô số vũ trụ.
Với “lạm phát vĩnh cửu”, sự mở rộng theo cấp số nhân đó tiếp tục diễn ra, tạo ra một lớp bọt vũ trụ mà mỗi bong bóng nắm giữ vũ trụ của riêng mình.
Khi các vũ trụ bong bóng khác nhau va chạm, chúng có thể để lại dấu vết có thể phát hiện được trên các vũ trụ khác. Các nhà khoa học đã tìm kiếm những dấu hiệu này trong nền vi sóng vũ trụ, ánh sáng bức xạ yếu ớt còn sót lại từ vụ nổ Big Bang.
Trong một cuộc phỏng vấn với New York Times, Daniel Kwan và Daniel Scheinert – bộ đôi đạo diễn kiêm biên kịch của Everything Everywhere All at Once - tác phẩm dẫn đầu đường đua Oscar 2023 với 11 đề cử thừa nhận đa vũ trụ trong phim lấy cảm hứng từ cả hai thuyết "Thế giới phân nhánh" và "lạm phát vũ trụ".
Một số nhà vật lý học nói rằng mặc dù rất thích bộ phim, nhưng nó không thực sự phù hợp với bất kỳ nghiên cứu khoa học nào. Theo lý giải, viễn cảnh về việc nhân vật chính Evelyn Wang làm mỗi ngành nghề khác nhau ở các thế giới được “lấy cảm hứng từ” hơn là “dựa trên” bất kỳ lý thuyết khoa học thực tế nào.
Dương Tử Quỳnh xuất sắc hóa thân vào nhiều phiên bản khác nhau của Evelyn trong cuộc chiến với thực thể đa vũ trụ Jobu Tupaki (Stephanie Hsu).
“Tôi nghĩ họ đang sử dụng đa vũ trụ này như một món đồ chơi hoặc hơn thế nữa để khám phá một vấn đề tồn tại theo phong cách nghệ thuật bắt mắt. Tôi không nghĩ rằng họ đang lý giải nó theo bất kỳ cách khoa học nào”, Djordje Minic, một nhà vật lý học tại Virginia Tech cho biết.
Trong phim, khi ở trong buổi giải trình với nhân viên cục thuế, phiên bản "Vũ trụ Alpha" của chồng cô - Waymon Wang (Quan Kế Huy) bỗng xuất hiện, lôi Evelyn vào một cuộc chiến với thực thể đa vũ trụ Jobu Tupaki (Stephanie Hsu).
Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, hiện không có lý thuyết nào về cách di chuyển giữa các thực tại khác nhau trong đa vũ trụ.
Các vũ trụ bong bóng tuy có thể va chạm với nhau, để lại những "vết nứt" cổ xưa nào đó, nhưng bước nhảy như trong phim không được cho là khả thi và đặc biệt là còn gây ra thảm họa theo cách giải thích của "Thế giới phân nhánh".
“Đây là một vấn đề rất nghiêm trọng. Một khi tương tác với bản thể ở những thế giới khác, điều đó đồng nghĩa rằng bạn đang vi phạm mọi thứ trong vật lý và bản chất của lý thuyết lượng tử", Minic cảnh báo.
Anh Tuấn
