Một sáng cuối tuần, ngôi nhà dài truyền thống của gia đình bà H’Thinh Kbuôr (buôn Mlăng, xã Ea Tar, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) đông đảo người dân trong buôn tập trung cùng chuẩn bị nguyên liệu, nấu các món ăn truyền thống của người Ê Đê để cúng sức khỏe.
Chủ nhân của buổi lễ là ông Y Hai Kbuôr (82 tuổi, trú cùng buôn), bác ruột của gia đình bà H’Thinh.
Lễ vật bày biện đầy đủ gồm một con heo thiến, 8 ché rượu cần cột giữa nhà, 5 chén đồng đựng đầy rượu. Buổi lễ bắt đầu bằng tiếng cồng chiêng, thông báo tin lễ đến mọi người trong buôn.
Khi tiếng cồng chiêng kết thúc, thầy cúng Y Chôch Niê (87 tuổi) mời ông Y Hai ngồi vào chiếu. Thầy cúng đọc lời khấn thông báo mời ông bà, tổ tiên về dự lễ cùng gia chủ. Tiếp đó, thầy cúng thực hiện các nghi thức cúng các vị thần và cúng cho người được cúng sức khỏe.
Tiếp đó, thầy cúng mời người được cúng ăn chút cơm, thịt trong mâm lễ.
Sau đó, chủ lễ ngồi xuống bên ché rượu, đeo vòng đồng vào cổ tay.
Kết thúc buổi lễ, con cháu, người thân trong gia đình và bạn bè thân hữu lần lượt đến trao vòng đồng và tặng những phần quà ý nghĩa để chúc mừng sức khỏe chủ lễ, cùng nhau thưởng thức rượu cần.
Theo thầy cúng Y Chôch, trong quá trình lễ cúng diễn ra, người Ê Đê cấm kỵ mọi người đi qua lại, nhằm giữ gìn sự thiêng liêng của buổi lễ. Với người Ê Đê, lễ cúng sức khỏe là một phần không thể thiếu trong đời sống và có vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của họ.
Do ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại nên nhiều nghi lễ truyền thống người Ê Đê dần quên lãng. Vài năm gần đây, những gia đình có điều kiện mới tổ chức, duy trì nghi lễ này.
Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số, huyện Cư M’gar đã tổ chức phục dựng nghi lễ cúng sức khỏe của dân tộc Ê Đê tại buôn Mlăng. Đây là một trong những hoạt động nằm trong kế hoạch phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống tại địa phương.
Ông Y Hai cho biết đến nay, ông đã được cúng sức khỏe 4 lần. Trong đó, lễ cúng lần đầu là 1 con heo, 3 ché rượu cần. Lần thứ hai là một con heo, 7 ché rượu cần. Lần thứ 3 là một con trâu 7 ché rượu cần. Lần thứ 4 là một con heo thiến và 8 ché rượu cần.
“Trước ngày tổ chức lễ cúng sức khỏe, người dân trong buôn, mỗi người góp một ít gạo cho chủ nhà nấu rượu phục vụ lễ cúng. Điều này thể hiện tinh thần gắn kết, sẵn sàng sẻ chia nỗi niềm trong cuộc sống của cộng đồng người Ê Đê”, ông Y Hai cho biết.
Ông Y Mang - Phó phòng Văn hóa, Thông tin huyện Cư M’gar chia sẻ lễ cúng sức khỏe mang ý nghĩa tốt đẹp. Việc phục dựng lễ cúng nhằm góp phần khơi dậy niềm tự hào, tinh thần đoàn kết trong cộng đồng dân tộc. Từ đó, mọi người có ý thức bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, từng bước xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch tại địa phương.
Lễ cúng sức khỏe là dịp thể hiện lòng tôn kính, hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ. Đây cũng là dịp mọi người trong gia đình quây quần, thăm hỏi nhau. Qua đó, người Ê Đê cầu mong các đấng thần linh, ông bà tổ tiên che chở, phù hộ cho con cháu được khỏe mạnh, thành đạt.
