Năm 2013, khi phim truyền hình My Love From the Star (Vì sao đưa anh tới) thu gần 125 triệu USD ở Trung Quốc, tiềm năng ở nước này đã thu hút các doanh nghiệp giải trí Hàn Quốc đua nhau rót vốn.
Nam chính Kim Soo Hyun cũng được săn đón rầm rộ sau phim. Có thông tin cho rằng anh kiếm hơn 470.000 USD trong lần xuất hiện duy nhất trên chương trình truyền hình nổi tiếng Trung Quốc.
Hàn Quốc coi nước láng giềng như miền đất đầy hứa hẹn. Lúc bấy giờ, các nhà làm phim tin đây là cơ hội khuếch đại làn sóng Hallyu (làn sóng văn hóa Hàn Quốc) ra nước ngoài.
Tuy nhiên, chỉ vài năm sau, mọi chuyện đã thay đổi.
Quá khứ phụ thuộc vào Trung Quốc
Phát biểu trên SCMP, Kim Young Jae - giáo sư khoa Nội dung văn hóa của Đại học Hanyang - nói ngành giải trí Hàn Quốc từng phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, đặc biệt là lĩnh vực phim điện ảnh và truyền hình.
Ông Young Jae thừa nhận trong quá khứ, doanh thu ở quốc gia tỷ dân là yếu tố xác định lợi nhuận của thể loại K-drama cao hay thấp. Vì chi phí sản xuất phim Hàn rất cao, nếu chỉ tính doanh thu trong nước thì khó thu hồi vốn cho nhà đầu tư.
Ahn Chang Hyun, một giáo sư khác của khoa, đồng tình quan điểm đó, và nói thêm: "Ngay cả đến gần đây, khả năng một phim truyền hình thành công ở Trung Quốc là điều rất đáng cân nhắc khi xét đến những thứ như tuyển diễn viên, lên kế hoạch cho các phần tiếp theo".
Ví dụ, bản quyền phát trực tuyến độc quyền 16 tập phim Hậu duệ mặt trời đã được bán cho nền tảng iQiyi của Trung Quốc với giá 235.000 USD/tập vào năm 2014, trước cả khi phim khởi quay sau đó một năm.
Kết quả là iQiyi đã được hưởng mức lợi xứng đáng với lượt xem phim lên đến 2,6 tỷ view. Là phim truyền hình Hàn Quốc đầu tiên chiếu đồng thời ở Hàn và Trung Quốc, độ nổi tiếng của Hậu duệ mặt trời đã khiến Cơ quan Nội dung Sáng tạo Hàn Quốc (KOCCA) dự đoán tác phẩm bổ sung hàng nghìn tỷ won cho nền kinh tế xứ kim chi.
Song Joong Ki và Song Hye Kyo trong phim Hậu duệ mặt trời. Ảnh: Pinterest.
Theo báo cáo năm 2016 của Hội đồng Điện ảnh Hàn Quốc (KOFIC), Trung Quốc là thị trường xuất khẩu phim Hàn lớn nhất năm 2015, chiếm 31,5% tổng doanh thu từ các phim xuất khẩu. Giá trị của những phim này đạt mức cao kỷ lục trong năm đó khi được các nhà phân phối Trung Quốc trả khoảng 9,2 triệu USD.
Thế nhưng chưa lâu sau, Bắc Kinh ban hành lệnh cấm cửa không chỉ hoạt động của sao Hàn tại Trung Quốc, mà còn tất cả phim truyền hình, điện ảnh, chương trình giải trí và quảng cáo có dính líu tới Hàn Quốc.
Điều này dẫn đến kết quả Trung Quốc chỉ còn chiếm khoảng 3,1% tổng doanh thu của phim Hàn xuất khẩu vào năm 2019.
Theo thống kê của KOFIC, từ 2015 đến 2019, lợi nhuận phim Hàn ở nước bạn giảm gần 90%, chỉ còn 1,1 triệu USD. Báo cáo cũng chỉ ra 2019 là năm đáng thất vọng, doanh thu phim Hàn ở nước ngoài hầu như không phục hồi.
Cùng lới lệnh cấm của Bắc Kinh và sự bùng phát dịch Covid-19, lĩnh vực giải trí ở quốc gia châu Á gần như rơi vào trạng thái thoi thóp.
Giải pháp thay thế
Chính ngay lúc này, ứng dụng phát trực tuyến đã chứng tỏ tầm quan trọng. Nhà sản xuất điện ảnh và truyền hình Hàn Quốc xem OTT là giải pháp thay thế cho thị trường Trung Quốc.
Giáo sư Lee Byung Min thuộc khoa Nội dung văn hóa của Đại học Konkuk chia sẻ: "Khi Netflix, Disney+ hay HBO Max ngày càng phát triển, các kênh phân phối đã đa dạng hóa nội dung nhằm đáp ứng nhu cầu khán giả toàn thế giới. Điều này đồng nghĩa độ ảnh hưởng của Trung Quốc đối với thị trường Hàn cũng giảm xuống".
Dựa trên số liệu SCMP cung cấp, doanh số bán phim Hàn ở nước ngoài tăng 13,3% vào năm 2020. Tờ báo gọi việc phát sóng Squid Game trên Netflix toàn cầu năm ngoái là "sự thành công chưa từng có trong thỏa thuận giữa Hàn Quốc và quốc tế".
Phát hành vào tháng 9/2021, Squid Game trở thành phim truyền hình ăn khách hàng đầu Netflix với 1,65 tỷ giờ xem trong 28 ngày đầu tiên, tương ứng với thời lượng phát trực tuyến 188.847 năm, cao hơn gấp đôi số giờ đã xem trong cùng khoảng thời gian của Bridgerton - loạt phim khác cũng rất nổi.
Squid Game nâng cao vị thế của phim Hàn trên trường quốc tế. Ảnh: Vogue.
Giáo sư chuyên về ngành sáng tạo văn hóa của Đại học Hankuk, Lim Dae Geun, tự tin khẳng định: "Trung Quốc đã sai lầm khi nghĩ Hàn Quốc không thể phân phối nội dung ra quốc tế".
Những ông lớn của showbiz Hàn đang thể hiện rõ tham vọng bành trướng sức ảnh hưởng toàn cầu, không giới hạn ở quốc gia nào, và họ cũng chẳng cần đổ xô vào thị trường xứ Trung như năm 2014.
Tuần trước, tập đoàn giải trí Hàn Quốc CJ ENM thông báo mua lại 80% cổ phần của Endeavour Content - studio của Hollywood có trụ sở tại 19 quốc gia khác nhau, trải dài từ châu Âu và Nam Mỹ.
"Quyết định thâu tóm Endeavour Content mở ra cơ hội khẳng định vị thế của CJ ENM", giám đốc điều hành CJ ENM Kang Ho Seong phát biểu. Ông nói thêm: "CJ ENM sẽ sử dụng Endeavour content làm trụ sở toàn cầu để sản xuất và phân phối nội dung độc quyền".
Ở động thái khác, Netflix tuyên bố sẽ chi 462 triệu USD làm phim Hàn Quốc trong năm nay. Con số này gần gấp ba lần mức trung bình họ đầu tư vào ngành giải trí xứ Hàn mỗi năm.
"Gã khổng lồ trực tuyến" cho biết khoản đầu tư đổ vào Hàn Quốc trong giai đoạn 2016-2021 đã đem lại hiệu quả kinh tế lên tới 4,71 tỷ USD cho quốc gia Đông Á.
Tương lai sáng
Giới chuyên gia đều đồng ý với SCMP rằng những khoản đầu tư quốc tế khiến nội dung Hàn Quốc trở nên đắt giá trong tương lai.
Giáo sư Kim Young Jae nhìn nhận: "Nguồn vốn khổng lồ từ nước ngoài cùng với việc mở rộng kênh phân phối toàn cầu thông qua OTT chắc chắn sẽ cải thiện cả số lượng lẫn chất lượng phim Hàn".
Ảnh minh họa của SCMP cho thấy nền tảng phát trực tuyến đang đẩy mạnh sản xuất nội dung tiếng Hàn. Ảnh: SCMP.
Trên đà phát triển này, người đầu ngành hy vọng thông điệp mà phim Hàn truyền tải sẽ không bị thay đổi hoặc biến chất ở quốc gia muốn nhập khẩu.
"Chúng tôi lập kế hoạch sản xuất phim truyền hình dài tập với niềm tin nếu được công nhận ở Hàn Quốc, nó cũng sẽ vươn ra thế giới theo cách tương tự", Lee Ki-hyuk, trưởng bộ phận kinh doanh của Studio Dragon thuộc CJ ENM, cho biết.
Nhìn về phía trước, các chuyên gia nhận thấy một tương lai tích cực cho ngành giải trí Hàn Quốc. Có thể vài năm nữa, khi phim Hàn oanh tạc khắp các ngõ ngách quốc tế, nó sẽ trở lại với thị trường Trung Quốc.
Lệnh cấm nhập khẩu phim Hàn của chính phủ Trung Quốc vẫn còn hiệu lực, song Bắc Kinh đã dần nới lỏng lập trường. Bằng chứng là một bộ phim Hàn đã được chiếu tại rạp Trung Quốc vào tháng trước.
Hai bên cũng nhất trí 2022 sẽ là năm giao lưu văn hóa Hàn - Trung, nhằm kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
Người trong cuộc tiếp tục nhấn mạnh rằng, mặc dù giới giải trí Hàn đã quyết liệt xoay trục khỏi Trung Quốc trong vài năm qua, tiềm năng to lớn ở Trung Quốc thực tế vẫn chưa được khai thác triệt để.
Giáo sư Ahn Chang Hyun nhận định: "Trung Quốc là thị trường quý giá không thể dễ dàng từ bỏ".
Quốc Minh
